Organik solventler, bir veya daha fazla başka maddeyi çözebilen veya dağıtabilen karbon bazlı maddelerdir. Alifatik hidrokarbonlar, aromatik hidrokarbonlar, aminler, esterler, eterler, ketonlar ve nitratlı veya klorlu hidrokarbonlar dahil olmak üzere birçok kimyasal sınıfı organik solvent olarak kullanılır.
Organik solventler boyalarda, verniklerde, cilalarda, yapıştırıcılarda, zamklarda, yağ giderme ve temizlik maddelerinde ve boya, polimer, plastik, tekstil, matbaa mürekkepleri, tarım ürünleri ve ilaç üretiminde kullanılmaktadır.
Endüstriyel organik solventler, çeşitli farklı isimler ve ticari isimlerle bilinebilir ve genellikle birkaç ayrı kimyasalın karışımlarıdır.
Yaygın Organik Solventlere Örnekler
• aseton
• diklorometan • toluen
• metil etil keton • 1-bütanol
• petrol ruhları • beyaz ispirto • trikloretilen • ksilen
Organik Solventler beni nasıl etkileyebilir?
İş yerinde organik solventlere maruz kalma, bir dizi potansiyel sağlık etkisiyle ilişkilendirilmektedir. Bu etkilerin bazıları, kısa vadeli akut maruziyetlerden, bazıları uzun vadeli, tekrarlayan, kronik maruziyetlerden kaynaklanabilir.
Metal üretimi veya imalatından kaynaklanan organik solventlerin potansiyel akut sağlık etkileri*
Gözde, ciltte, burunda ve boğazda tahriş
Hırıltılı solunum, göğüs sıkışması, nefes darlığı ve öksürme
Merkezi sinir sistemi depresyonu dahil sinir sistemi etkileri
Metal üretimi veya imalatından kaynaklanan organik solventlerin potansiyel kronik sağlık etkileri*
Periferik nöropati dahil sinir sistemi etkileri
Dermatit ve ciltte yağ kaybı
Karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları
Kanser ve üreme bozuklukları dahil diğer sistemik etkiler
*Kimyasala bağlı
Nefes alma
İşçi maruziyetinin ana kaynaklarından biri, özellikle solvent bazlı boyalar, kaplamalar, köpükler ve yapıştırıcı bileşikleri püskürtme yoluyla uygulandığında ortaya çıkan organik solvent buharlarının solunmasıdır. Diğer maruz kalma kaynakları arasında solventler kullanılarak yüzey temizliği/yağdan arındırma, boyaların taşınması, karıştırılması ve hazırlanması ve kullanımdan sonra püskürtme ekipmanının bakımı ve temizliği yer alır.
Püskürtmeyle oluşan ince aerosol sisleri ve buharları kolaylıkla solunabilir ve içerdikleri organik solventler ve diğer bileşikler ciğerlerinizde kolayca emilebilir.
Dermal
Deri ile doğrudan organik solvent teması, deride tahrişe ve yağ kaybına yol açarak dermatit ve diğer cilt rahatsızlıklarına neden olabilir. Ek olarak, bazı organik solventler deri yoluyla emilebilir ve bu da bir dizi sistemik etkiye yol açabilir.
İş yerinde maruz kalmaların gerçekleşebileceği endüstriler/uygulamalar
Bireylerin organik solventlere maruz kalabileceği metal üretimi ve imalatı uygulamaları ile diğer endüstri ve işlem örnekleri arasında aşağıdakiler sayılabilir:
Metal imalatı, metal üretimi ve ilgili uygulamalar
• Parça ve ekipmanların boyanması • Temizleme ve yağdan arındırma • Boya sökme/temizleme
Diğer uygulamalar
• Petrol, yakıt, gaz, ve kimyasal endüstrileri • Mobilya imalatı
• İnşaat
Karbon disülfür, n-heksan, toluen, p-ksilen, etilbenzen, n-propil benzen, stiren ve trikloretilen dahil olmak üzere belirli organik solventler ototoksinler olarak sınıflandırılmıştır. Araştırmalar, ototoksinlere maruz kalmanın işitme kaybına neden olabileceğini göstermiştir. Yüksek gürültü seviyelerine maruz kalmak işitme kaybı riskini artırabilir.
https://www.cdc.gov/niosh/docs/2018-124/pdfs/2018-124.pdf
Kaynak: 3M İş Güvenliği